ඔබත් නින්දෙන් සිහින දකින්නෙක්ද?

නපුරු හීන දැකීම, හීනෙන් බය වීම, හීනෙන් ඇවිදීම වගේ දේවල් රෝගයක් කියලා කිව්වොත් ඔබ මොකද කියන්නෙ. සමහර විට මෙය කියවන ඔබ පවා කුඩා කාලයේ මෙවැනි සිදුවීම් වලට මුහුණපාලා ඇති. ඔව් එය රෝගයක්. හැබැයි ගොඩාක් දුරට, බොහොම අහිංසක රෝගයක්. අපි බලමු මොකද්ද මේ කියන්නෙ කියලා.

'නින්ද' කියලා කියන්නෙ මිනිසාට අත්‍යවශ්‍යම දෙයක්. ඒක ඉතිං අමුතුවෙන් කියන්න ඕන නැහැනෙ. හැබැයි මේ නින්ද හා සම්බන්ධ රෝග බොහොමයක් පවතින බව ඔබ විශ්වාස කරනවාද? අපේ සමාජයේ බොහෝ දෙනෙක්ට මේ කුමන හෝ වර්ගයක රෝගයක් තියෙන්න ලොකු සම්භාවිතාවක් තියෙනවා.

මුලින්ම අපි සාමාන්‍ය නින්ද ගැන කතා කරමු. සාමාන්‍ය මිනිසෙකුගෙ නින්ද තියෙන්නෙ චක්‍ර (cycles) විදියට. එක cycle එකක් ප්‍රධාන ලෙසම කොටස් දෙකකින් යුක්ත වෙනවා.

1. non REM sleep
2. REM sleep

REM කියලා කියන්නෙ Rapid Eye Movements. ඒ කියන්නෙ ගැඹුරු නින්දෙදි අපේ ඇස වේගයෙන් ගැහෙන එක.

අපි නිදාගත්තම මුලින්ම එන්නෙ non REM sleep. ඒකෙදි අපේ නින්ද ටික ටික ගැඹුරු නින්දක් බවට පත්වෙනවා. ඒ නින්ද මිනිත්තු 80ක් විතර තියෙනවා.  ඊට පස්සෙ එන්නෙ REM sleep. ඒක තියෙන්නෙ මිනිත්තු 10ක් වගේ කාලයක්. ඔය කාලෙදි තමයි අපිට හීන එහෙම පේන්නෙ. ඒ වෙලාවට අපේ ඇඟ පණ නැතුව තමයි තියෙන්නෙ. ඇයි මොකද නැත්තන් අපි හීන වල දකින දේවල්, කරන දේවල් ඇත්තටම කරන්න යනවනෙ. බලන්න කොච්චර අපූරුවට මේ දේවල් හැඩගැහිලා තියෙනවද කියලා.

 මං කලින් කිව්වනෙ නින්ද තියෙන්නෙ චක්‍ර (cycles) විදියට කියලා. ඉතින් මේ REM sleep එකක් ඉවර උනාම ආයෙමත් non REM sleep එකක් පටන් ගන්නවා. ඔය විදියට දිගටම අපි ඇහැරෙනකන් නිදි චක්‍ර ඇතිවෙනවා. අහලා ඇතිනෙ සාමාන්‍යයෙන් මිනිහෙක් පැය 6ක් 8ක් වත් නිදාගන්න ඕන කියලා කියනවා. ඒ කියන්නෙ ඔය නිදි චක්‍ර (sleep cycles) සාමාන්‍ය මනුස්සයෙක්ගෙ 4ක් 6ක් විතර ඇති වෙනවා. ගණන් හදලා බලන්නකො හරිද කියලා.

මේ දක්වා මං කියපු මොකුත්ම තේරුනේ නැත්තන් කමක් නෑ. දැන් තමයි ලෙඩේ ගැන කියන්න යන්නෙ. දැන් ඉඳං හරියට කියවන්න.

මිනිසාගේ මේ නින්ද සම්බන්ධ ලෙඩවල් කිහිපයක්ම තියෙනවා. එයින් බහුලම ලෙඩක් තමයි හරියට නින්ද නොයන එක (Insomnia). ඒ වගේම වැඩිපුර නින්ද යන එකත් (Hypersomnia) ලෙඩක්. මේ ලෙඩවල් ගැන කියන්න ගොඩාක් දේවල් තියෙනවා. ඒ දේවල් ඉස්සරහට ඉඩ ලැබෙන හැටියකට කියන්නම්. නැත්තන් මේක කියවන්න ගිහින් ඔබට වෙනම ලෙඩක් හැදෙයි.

මම අද කියන්න යන්නෙ මේ ඔබ දකින සිහින හා ඒ ආශ්‍රිතව ඇති රෝග කාණ්ඩය (Parasomnias) ගැන. නපුරු සිහින දැකීම (nightmares), සිහිනෙන් බිය වී කෑගැසීම (night terrors) හා සිහිනෙන් ඇවිදීම (sleep walking) තමයි මේ කාණ්ඩයට අයිති වෙන ලෙඩවල්. ඒ ගැන තමයි මං කතා කරන්න යන්නෙ.

• නපුරු සිහින දැකීම (nightmares)

දැන් ඔබ හිතනවා ඇති ඔබත් ඕනෑතරම් නපුරු සිහින අත්විඳලා තියෙනවා කියලා. හැබැයි ඔබත් මමත් නිතර දෙවේලෙ දකින හැම හීනයක්ම මේකට අයිති වෙන්නෙ නෑ. නමේම තියෙනවනෙ නපුරු හීන කියලා. මේ හීන ඔබ දකින්නෙ REM sleep වලදි. වැදගත්ම දේ තමයි ඔබ සිහිනෙන් දැකපු සියල්ල අවදි උනාම මතක තිබීම. හීනෙන් බය වෙලා කෑ ගහන්නෙ නෑ. ඒවගේම අවදි උනාම හොඳ සිහියෙනුත් ඉන්නවා.

ඇත්තටම මේක බොහෝ දුරට කුඩා දරුවන්ට තියෙන දෙයක්. මෙය රෝගයක් කියලා කියන්නත් බොහෝ දෙනා කැමති නැහැ. ඒත් ඇත්තටම මෙය රෝගී තත්ත්වයක්. නමුත් මේකට ගොඩාක් දුරට කිසිම ප්‍රතිකාරයක් අවශ්‍ය වෙන්නෙත් නෑ. බොහෝ දුරට දරුවන් ලොකු වෙනකොට ඉබේටම නැතිවෙනවා. හැබැයි ඔබේ හෝ ඔබ දන්නා හෝ දරුවෙක්ට මේ තත්ත්වය ගොඩක් දරුණුවටම තියෙනවනම් වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ගන්න එක තමයි හොඳම. මොකද මේකට ප්‍රතිකාර ක්‍රම තියෙනවා.

• සිහිනෙන් බිය වී කෑගැසීම (night terrors)

මේක වෙන්නෙ non REM sleep වලදි. කුඩා දරුවන්ට වගේම වැඩිහිටියන්ටත් ඇතිවෙන රෝගී තත්ත්වයක්. ඔබ නිදා සිටින විට වරින් වර අවදි වෙනවා වගේම බය වෙලා කෑ ගහනවා. හදවත් ස්පන්දන වේගය, හුස්ම ගන්න වේගය වැඩිවෙනවා වගේම දහඩියත් දමනවා. වැදගත්ම දේ තමයි ඔබ අවදි උනාට සිහියෙන් නෙවෙයි ඉන්නෙ. ඒ වගේම ඔබට හීනෙන් දැකපු කිසිම දෙයක් මතක හිටින්නෙත් නැහැ. මෙවැනි ලක්ෂණ තියෙනවනම් වෛද්‍ය උපදෙස් ගන්න එක තමයි හොඳ. ඒ වගේම මේ රෝග ලක්ෂණ තියෙන කෙනෙක්ට දවල් කාලයේ පොඩි නින්දක් දැම්මමත් රෝග ලක්ෂණ අඩුවෙනවා කියලා හොයාගෙන තියෙනවා.

• සිහිනෙන් ඇවිදීම (sleep walking)

මේකත් ඇතිවෙන්නෙ non REM sleep වලදි. දරුවන්ට වගේම වැඩිහිටියන්ටත් ඇතිවන රෝගී තත්ත්වයක්.
සරලවම කිව්වොත් මේකෙදි වෙන්නෙ ඇඳෙන් බැහැලා ඇවිදින එක. නිදාගෙන තමයි ඉන්නෙ. ඒත් වැදගත්ම දේ තමයි නිදාගෙන හිටියත් බොහෝ වෙලාවට ඇවිදින්නෙ ඇස් දෙක ඇරගෙන.  ඒ විතරක් නෙවෙයි ගෙදර තියෙන බිත්ති, පුටු මගහැරගෙන යන්නත් පුලුවන්. ගොඩක් දුරට මේක හානිකර නැහැ. හැබැයි මෙහෙම ඇවිදින්න ගිහින් වැටිලා තුවාල කරගන්නනම් පුලුවන්. ඒක නිසා ගෙදර දොරවල් ජනෙල් හොඳට ලොක් කරලා, භයානක දේවල් ඈත් කරලා තිබ්බනම් හොඳයි. කුඩා දරුවන්ටනම් ඉබේටම වයසත් එක්ක නැතිවෙලා යනවා. ප්‍රතිකාර අවශ්‍යම නැති තරම්. ඒත් නිතර නිතර සිදු වෙනවනම් හරි, වැඩිහිටි අවධියෙදිත් තියෙනවනම් හරි වෛද්‍ය උපදෙස් ගන්න එක හොඳයි.

ඉතින් නින්ද ගැන තව ටිකක් ඉඩ තියෙන වෙලාවක ලියන්නම්. ආයෙමත් බ්ලොගේ  ලියන්න කියලා බැලුවෙ වෙලාවක් ලැබෙන හැටියකට. එහෙනම් ආයෙත් හමු වෙමු. ජය!