සමනොළ අඩවිය

  සිරිලක රජ කළ නිශ්ශංකමල්ල රජ දවස (1187 - 1196) එතුමාගේ රාජකීය මල් උයනේ තිබූ මල් දිනපතා කිසිවෙකු විසින් සොරකම් කරන බව එහි උයන්පල්ලාට දැනගැනීමට ලැබී ඇත. මේ බව සොයා බැලූ ඔහුට රාත්‍රියේ දී උයනට පැමිණෙන දිව්‍යාංගනාවන් විසින් මල් කඩා රැගෙන යන බව දැකගත හැකි විය. ඒ මග ඔස්සේ ගමන්කළ ඔහුට දිව්‍යාංගනාවන් විසින් සමන්තකූඨ පර්වතය පෙන්වා ඇත. බුදු රජාණන් වහන්සේගේ පාදස්පර්ශයට ලක් වූ සිරිපාද පද්මය වැඳපුදා ගැනීමට මාර්ගයක් විවෘත වූයේ එලෙසිනි. මෙය ජනප්‍රවාදයක් පමණක් බවට පත් වූයේ ඒ පිලිබඳ සාක්ෂි අඩු බැවිණි. එදා එලෙස අනාවරණය කරගත් මාර්ගය නිශ්ශංකමල්ල රජු විසින් හොඳින් සකස්කර රජ මාවත ලෙස නම් කරන ලදි. එදා මෙදා තුර සිරිපා වන්දනාවට පැරැන්නෝ තෝරා ගත්තේ මෙම මාර්ගයයි. 

  ජනප්‍රවාදයේ එසේ පැවතියද ඊට පෙර රජ කළ පළමු වන විජයබාහු රජතුමාගේ කාලයට (1059 - 1164) අයත්යැයි සැළකෙන අඹගමුව සෙල්ලිපියේද සමනළ කන්ද පිළිබඳ සඳහන් වේ. ක්‍රී.පූ.29-17 අතර කාලයේදී  රජ කළ වලගම්බා රජතුමාද සිරීපාදය වැඳ පුදා ගැනීමට පැමිණි බව ඉතිහාස කතාවේ දැක්වේ. ඒ ඉතිහාස කතා කියැවීමට උවමනානම් මෙන්න මේ ලිංකුව දිගේ ගිහිං ඒවත් කියවලාම එන්න...

  අප රටේ ඇති කඳු ශිඛර අතුරින් සමනොළ කන්දට හිමිවන්නේ උසින් සිව්වන ස්ථානයයි (උස මීටර් 2243). සබරගමු පළාතට අයත් වූ තවත් එක් පූජනීය ස්ථානයකි. මෙහි විශේෂත්වයක් තිබේ. ඒ අනෙකුත් පූජනීය ස්ථාන මෙන් නොව මෙය බෞද්ධ, හින්දු, ඉස්ලාම් මෙන්ම ක්‍රිස්තියානි ආගමිකයන්ටද එනම් සර්ව ආගමිකයන්ට ම පූජනීය ස්ථානයක් වීමය. එබැවින් සමනොළ සිරස අප රටේ ආගමික සබැඳියාවේ සංකේතය වැනිය. බෞද්ධයන්ගේ අති පූජනීය මුදුන් මල්කඩක් ලෙස සිරීපාදය හැඳින්විය හැක. ඒ බුදුරජාණන් වහන්සේගේ සිරිපා සළකුණ එහි තබා ඇති නිසාවෙනි. හින්දු බැතිමතුන් සිරිපාදය වන්දනා කරනුයේ ඔවුන්ගේ දෙවි කෙනෙකු වන ශිව දෙවියන්ගේ සිරිපා සළකුණ මෙහි ඇතිබව විශ්වාස කරන බැවිණි. බටහිර ජාතිකයින් සහ අනෙකුත් පිරිස් මෙය ඇඩම්ස් පීක් ලෙස හඳුන්වයි. එසේ පවසන්නේ ආදම් ගේ පා සළකුණ එහි තබා ඇතැයි ඔවුන් විශ්වාස කරන බැවිණි.

  සැළලිහිණි සංදේශය යනු කෝට්ටේ යුගයේදී ලියැවුණු කාව්‍ය ග්‍රන්ථයකි.. මේ එහි දැක්වෙන එක් කවියකි.

සුරරද සමන් සමගින් සුරඟන                  එවර
පැහැ නද මදාරා පරසතු මල්                  පතර
කර පුද වඳින රැඳි මුනි සිරිපා                   තඹර
සකිසඳ පෙනේ සමනොළ ගල       නැගෙනහිර

   ශ්‍රීපාදස්ථානයට ප්‍රවේශ මාර්ග හතක් පවතී.. ඒවා මෙසේය..

1. හැටන් - මස්‌කෙළිය - නල්ලතන්නිය - ගෙත්තම්පාන - සීතගඟුල - අහස්‌ගව්ව - මහගිරිදඹ - මළුව

2. කුරුවිට - එරත්න - අඩවිකන්ද - පැළැඳ කන්ද - වර්ණගල - සීත ගඟුල - බේරුමැන්ඩිය - මැදඉන්න - ඉදිකටුපහන - ගල්කඩේ - හැරමිටිපහන (ගල්වංගෙඩි කඩේ) මැහැල්ලමල කඳුර - ආඬියාමලතැන්න - ඇහැලකනුව අහස්‌ගව්ව - මහාගිරිදඹ - මළුව.

3 රත්නපුරය - ගිලීමලේ - පලාබද්දල - පවනැල්ල - කොකටියකන්ද - ළිහිණිහෙල - කටුකිතුල වංගුව - ගෝනතල්ල - ගැටනිටුල - කොඩියහෙල - ධර්මරාජගල - ගල්පොත්තකඩේ - සෙවලගල - සීත ගඟුල - හීංගඟුල - හැරමිටිපහන - ගල්වංගෙඩිකඩේ - මළුව.

4 දැරණියගල - මාලිබොඩ - හැරමිටිපහන -ආඬියාමලතැන්න - මහගිරිදඹ - මළුව

5 රත්නපුර - මූක්‌කුවත්ත - ඇහැල කනුව,

6 ගවරවිල - මස්‌කෙළිය මාර්ගය 
 
7. මරේවත්ත - රජමලේ

( ඉහත සඳහන් කළ අවසන් මාර්ග තුන ප්‍රධාන මාර්ග නොවේ. ඒවා වර්ථමානයේ භාවිතා නොවන තරම්ය ) මෙම මාර්ග අතුරින් හැටන් - නල්ලතම්බි මාර්ගය සහ රත්නපුර - පලාබද්දල මාර්ග ඉතා ප්‍රසිද්ධ ය.

  ශ්‍රී පාදස්ථානය හෙවත් සමනළ කන්ද යනු සමනළ අඩවියේ උසින් වැඩිම ස්ථානයයි. සමනළ අඩවිය යනු මුලු භූමි ප්‍රමාණයෙන් හෙක්‌ටයාර් 22379 ක් පමණ ප්‍රදේශයක් පුරා ව්‍යාප්තව පවතින පුළුල් ප්‍රදේශයකි. එය සොභාව සෞන්දර්යය අතින් අනූන වූ ජෛව විවිධත්වයෙන් පොහොසත් භූමියකි. දුර්ලභ වෘක්ෂලතා මෙන්ම දුර්ලභ සතුන්ගෙන්ද ගහන ප්‍රදේශයකි. මෙය සබරගමු කඳු පන්තියට අයත් වේ. 
 

 සිරීපාදෙ ගැන කියැවුණු කවි ටිකකුත් එහෙනම් අහලම යමු....

අලට කන්න බැරි අලගල්ලේ කන්              ද
බතට කන්න බැරි බතලේ ගල කන්            ද
හුනට කන්න බැරි හුන්නස්ගිරි කන්            ද
මෙකඳු තුනට නායක සමනළ කන්             ද

සුද්ද ලෙසින් නිති ගත බබලන්                නේ
සුද්ද ඇතා පිට වද වැඩ ඉන්                    නේ
බුද්ධ මෙසාසන දිවුණු කරන්                   නේ
සුද්ද සමන් දෙවියෝය වඩින්                   නේ

 

සිත ගඟුලෙහි දි පන්සිල් අර ගෙ                න
උණුසුම් ඇති පිළි පමණක් ඇඳ ගෙ            න
සමන් දෙවිඳුහට පඬුරුත් බැඳ ගෙ               න
සාදු කියා යමු සතුටින් හැම දෙ                 න

ගෙත්තම් පාන ඉදිකටු පූජා කර                  මු
හැරමිටි පාන හැරමිටි පූජා කර                  මු
දොඩම් බැවිල තල අබ පූජා කර                මු
සිරිපතුලට රත් මල් පූජා කර                     මු

  

ධර්ම රාජ ගල යමින් පෙනෙන්                 නේ
බොහොම දෙනෙක් පඩි ගණන් කරන්        නේ
ගණන කියන්නට බැරිද බොලන්               නේ
මන්ද කියා සමහරු ලතවන්                      නේ

සමන් දෙවිඳුගෙන් පිහිට ලබන                  වා
උතුම් බුදුන් අපි වඳින්න යන                     වා
හැරමිටි පානේ අපි නවතින                      වා
එතනදි සමහරු පඬුරු බඳින                       වා

ඇහැළ කණුව ළඟ ගොස් නවතින්            නේ
අටසිල් පන්සිල් අරගෙන යන්                   නේ
සිතේ කුහක කම් අත්හැර ගන්                  නේ
සමන් දෙවිඳුනේ පිහිටක් වන්                   නේ

වට පිට නොබලා පාර බලන්                   නේ
අඩියෙන් අඩියට සාදු කියන්                    නේ
දම්වැලෙ එල්ලී දඹය නඟින්                    නේ
සමන් දෙවිඳුනේ අප රැක දෙන්                 නේ

සියලු දෙනම ගොස් පද්මෙ වඳින්               නේ
මාර යුදෙන් ජය ගත්තා වැන්                    නේ
පුද පූජා කොට පින් ලැබ ගන්                   නේ
සුමන සමන් දෙවි මේ පින් ගන්                 නේ

ප.ලි..  ඈත හිමේ කරක්ගැහීම ( සිරිපා කරුණා කිරීම සහ සමනොළ අඩවියට ඇතුල් වීම ) එතරම් පහසු කටයුත්තක් ලෙස ගැමියෝ නොසළකති. එම අඩවිය හා බැඳි ජනප්‍රවාද, ජනකතා හා කටකතා බොහෝය.. මේවායේ කියැවෙනුයේ අඩවියේ හාස්කම් පිළිබඳව ය. මේවා යම් පුද්ගලයෙක් පිළිගත්තා හෝ පිළිනොගත්තා හෝ ඔහු ඒවා කියැවිය යුත්තේමය.. ඒවා ගැන ලිවීමට නම් වෙනමම පෝස්ටුවක් ඉදිරිපත් කළ යුතුය.